|
interview verschenen in het septembernummer 2007 van het tijdschrift
Uitzicht, uitgegeven door de Moermanvereniging
tekst: Petra Pronk foto’s: Marc Pluim |
|
|
Het zou een gesprek worden over zijn grote hobby: het componeren van muziek, maar uiteindelijk ging het over veel meer. Peter ging schei- en natuurkunde studeren om de raadsels van het leven te ontsluieren, maar begon pas iets van de wereld te begrijpen toen hij zijn koers verlegde naar het spirituele vlak. In zijn muziek raakt hij voor zijn gevoel heel dicht aan het hart van het leven. |
|
De inspiratiebron van Peter Smith: ‘Muziek, middel om iets te laten zien van andere wereld’ |
|
Het eerste dat opvalt aan de hobbykamer van Peter Smith is dat hij vol apparaten staat. Niet
ongebruikelijk voor een werkruimte, maar de apparatuur wijkt sterk af van die in een
gemiddelde werkkamer. Hier geen plat beeldscherm en snoerloos toetsenbord, maar een
stokoude atari – een computer uit het ’stenen tijdperk’. Samen met zijn
eerste elektrische piano en een stel modernere synthesizers vormt de computer het
gereedschap voor het componeren van muziek. Zijn stijl is een rustgevend mengsel van
akoestische instrumenten en geluiden uit de natuur. Want eigenlijk heeft Peter twee
inspiratiebronnen: de natuur en het luisteren naar zichzelf. In het componeren van muziek
komen ze allebei samen.
Vleugel De liefde voor de natuur heeft Peter van huis uit meegekregen. Opgegroeid aan de rand van Haarlem, liep hij bij wijze van spreken zo uit zijn huis het bos en de duinen in. Zijn vader, een groot liefhebber van de natuur, wist deze liefde op zijn zoon over te dragen. Nog steeds is Peter vaak buiten te vinden, in het prachtige vennengebied van zijn woonplaats Nijmegen. Een dag zonder wandeling in de natuur is voor hem eigenlijk ondenkbaar. Behalve liefde voor het buitenleven kreeg hij van huis uit ook liefde voor muziek mee. Zijn muzikale vorming begon met blokfluitles van zijn vader, en toen hij negen jaar oud was koos hij voor de piano. De liefde zat diep. Als student kocht hij een vleugel – niet echt het meest geschikte instrument voor een studentenkamer. Het instrument nam een kwart van zijn toenmalige huiskamer in beslag, maar dat had hij er graag voor over. Toen hij een gezin kreeg werd het ruimtegebrek een serieus probleem. De vleugel werd ingeruild voor iets kleiners en bovendien kreeg hij gaandeweg behoefte aan iets nieuws. “Een jaar of 25 geleden gebeurden er twee dingen”, vertelt Peter. “Allereerst kreeg ik de behoefte om de bladmuziek los te laten en te spelen naar wat er in mijzelf boven kwam. In het begin was dat niet zo leuk, want er kwam alleen maar melancholieke en droevige muziek uit, maar dat heb ik op een gegeven moment gewoon geaccepteerd. Ten tweede ontstond de behoefte aan andere geluiden dan het geluid van de piano. Dus ging de piano de deur uit en kocht ik mijn eerste elektrische piano.” Met zijn huidige kennis van de apparatuur betitelt hij die eerste aanschaf als een simpel ding, maar het was liefde op het eerste gehoor. “Veel mensen hebben een vooroordeel ten aanzien van synthesizers: het zou koud en kunstmatig klinken, maar dat is onzin. De klank hangt af van de kwaliteit van de apparatuur. De klank van akoestische instrumenten in een goede synthesizer is niet van echt te onderscheiden.” Natuurgeluiden Er opende zich een heel nieuwe wereld voor Peter. “Het leuke van een synthesizer is de enorme variatie aan geluiden”, zegt hij enthousiast. Ter illustratie laat hij zijn handen even over het klavier bewegen. Als je geen snoertje aan de piano zag zitten zou je zweren dat het volle, warme geluid van een echte piano afkomstig was. Dan draait hij aan een knopje en ineens geeft het aanslaan van diezelfde toetsen een heel ander geluid: nu zweven er fluittonen de kamer in. Een synthesizer is een soort toverdoos waarmee je in je eentje een heel orkest tot leven kunt brengen. Er zitten allerlei gangbare instrumenten in, van een piano tot een harp en van fluiten tot slaginstrumenten. Maar daarnaast bevat een synthesizer ook meer aparte geluiden, zoals een didgeridoo of een vibrafoon. En het aardige is dat je al die verschillende instrumenten op heel verschillende manieren kunt laten klinken. Zo kun je bijvoorbeeld een toets aanslaan in verschillende octaven tegelijk of je kunt een toets aanslaan waar een hele serie geluiden achter zit. Ook is het mogelijk een ruimtelijk effect aan de instrumenten te geven en je kunt er zelfs complete koren mee tot leven roepen. Voor Peter is het glashelder: “Ik zou nooit meer terug willen naar een gewone piano. Ik kan nu zoveel meer.” 
Tot die meerwaarde behoort ook de mogelijkheid om geluiden ‘van buiten’ toe te voegen. Hij is geregeld met zijn opnameapparatuur in de natuur te vinden, bijvoorbeeld om het ruisen van de bomen vast te leggen, het zingen van de vogels, of het geluid van de branding. Je hebt een passie of je hebt het niet, dus de opnameapparatuur gaat ook mee op vakantie. Dat leverde hem tijdens zijn laatste vakantie in Zwitserland bijvoorbeeld het rustgevende geklater op van het riviertje de Binn, dat wellicht in een toekomstige compositie terecht zal komen. Weerspiegeling In al hun variëteit hebben zijn composities een ding gemeen: ze zijn buitengewoon rustgevend. Dat wil echter niet zeggen dat ze makkelijk tot stand zijn gekomen. Integendeel. “Inspiratie betekent in dit geval ook transpiratie”, verzekert hij. “Het componeren van een harmonieus geheel is een heel proces. Dat proces begint meestal met een geluid dat ik interessant vind. Gezeten achter de synthesizers probeer ik op dat geluid verder te bouwen. Welk instrument past erbij en in welke uitvoering? Welke klankkleur, welke helderheid en diepte? Vibrato of juist niet? De mogelijkheden zijn eindeloos. Het is de kunst de juiste geluiden bij elkaar te brengen. Soms is het heel erg zoeken naar een passende aanvulling en soms voelt het meteen goed. Een compositie laat zich niet plannen. Je moet afwachten wat er komt.” Componeren staat of valt dus met inspiratie, maar het geeft zelf ook inspiratie. Een stuk componeren heeft alles te maken met wat er in hemzelf gebeurt. De muziek is bijna altijd de weerspiegeling van het innerlijke proces dat hij op dat moment doormaakt, zoals de namen van de cd’s ook aangeven, bijvoorbeeld: gratitude (dankbaarheid), challenge (uitdaging) of compassion (mededogen). “Muziek maken werkt voor mij twee kanten op: het is een uitlaatklep, maar het zet ook dingen in gang. De klanken boren bronnen diep in jezelf aan, gevoelens waar je normaal gesproken moeilijk bij kunt komen. Juist doordat muziek heel direct tot het hart spreekt, kan muziek emoties losmaken, waardoor dingen in beweging gezet worden. Muziek kan echt helend werken.” Dat werkt niet alleen zo bij hemzelf, maar ook bij anderen. De reacties die hij van mensen krijgt op zijn muziek spreken van ‘harmonische klanken’, ‘hulp bij de innerlijke reis’, ‘een meditatieve sfeer’. Een mevrouw schreef: ‘Alles gaat van binnen stromen’ en een ander: ‘Voor het eerst is er mededogen met mezelf, met alles wat ik ben’. Therapeuten die de muziek in hun praktijk gebruiken, constateren een positieve invloed bij hun cliënten. Ook kinderen met gedragsproblemen blijken zeer ontvankelijk voor de rustgevende klanken. Helende werking Met zijn muziek weet Peter mensen dus in het hart te raken. De verklaring daarvoor is volgens hem eenvoudig: dat komt doordat hij de muziek zelf ook vanuit zijn hart maakt. Zijn muziek komt op organische wijze tot stand: een melodie groeit door het samenspel van geluiden uit de natuur en stemmen uit het hart. Als componist blijft Peter altijd heel dicht bij zichzelf. Ooit was dat anders, lacht hij. “In het begin wilde ik altijd dat mijn vrouw het mooi vond, maar tegenwoordig beoordeel ik het zelf. Een compositie is goed, als het goed voelt.” Daarnaast heeft hij ook nog een andere verklaring voor de helende werking van zijn muziek: de composities spreken van een andere, betere wereld. De meeste melodieën zijn opgebouwd volgens een bepaald stramien. Ze beginnen vaak enigszins melancholiek (kennelijk toch een grondtoon in zijn leven), maar gaandeweg lijkt de componist onder de helende invloed te raken van zijn eigen muziek en wordt de toon lichter. Alle nummers eindigen hoopvol en licht, en dat is niet voor niets. Dat heeft alles te maken met zijn opvatting van kunst. Kunst heeft voor hem een duidelijke spirituele dimensie. “In gesprekken met mensen hoor ik vaak dat mijn muziek een gevoel van ‘heimwee’ bij hen wakker roept. Heimwee naar het paradijs, naar geluk, naar de verbinding, het een zijn met God. Dat is ook wat ik zelf vaak heb ervaren als ik door muziek geraakt werd, soms tot tranen toe. Van jongs af aan was ik zeer ontvankelijk voor muziek die voor mijn gevoel uit de hemel stamde. Het gaat hier om iets heel basaal-menselijks. Iets dat ook te maken heeft met de functie die kunst vroeger had: het herstellen van de verbinding tussen God en mens, tussen hemel en aarde. Muziek is voor mij een middel om iets te laten zien van die andere wereld en iets door te geven van de troost die daarin schuilt.” Nieuwsgierig naar Peters muziek? Breng dan een bezoekje aan zijn website: www.unicorner.nl en luister zelf wat zijn muziek u te zeggen heeft. En als u daar toch bent, bekijk dan ook even de kunstpagina’s van zijn vrouw Christina, die ook de hoesjes ontwerpt voor zijn cd’s. Haar spirituele kunst is een visuele variant op de muziek van Peter. Van harte aanbevolen. |
|
De boeken van Gary Renard Een andere inspiratiebron van Peter Smith zijn de boeken van Gary Renard: De verdwijning van het universum en Jouw onsterfelijke werkelijkheid. De boeken vormen een begrijpelijke en praktische inleiding op het gedachtengoed van Een Cursus in Wonderen en het Thomas evangelie. De centrale boodschap van de boeken van Renard is vergeving – ook van jezelf. Enkele sleutelgedachten waar Peter veel aan gehad heeft: het idee dat achter de veelkleurige werkelijkheid een onveranderlijke werkelijkheid te vinden is die zich laat vangen in een woord: liefde. En de gedachte dat ieder die zich geborgen weet in die Liefde zich nooit meer onveilig hoeft te voelen. Als oud-docent natuur- en scheikunde was hij aanvankelijk gefascineerd door de tastbare werkelijkheid. Gaandeweg merkte hij echter dat deze benadering van de werkelijkheid de wezenlijke levensvragen onbeantwoord liet. Pas door de kennismaking met Een Cursus in Wonderen kreeg hij het gevoel dat hierin een belangrijke sleutel lag voor het begrijpen van en kunnen omgaan met de wereld en zichzelf. Een Cursus in Wonderen is geen religie of theologie, maar een hulpmiddel voor innerlijke groei. De wonderen waarnaar de titel verwijst zijn geen spectaculaire dingen. Het zijn de veranderingen in waarneming die ons in staat stellen de wereld te zien door de ogen van de liefde in plaats van door de ogen van de angst. Of zoals het in de introductie staat: ‘De cursus beoogt niet de betekenis van liefde te onderwijzen, want dat gaat wat onderwezen kan worden te boven. Hij beoogt echter wel de blokkades weg te nemen voor het bewustzijn van de aanwezigheid van liefde, die jouw natuurlijk erfgoed is.’ Die visie heeft een dam opgeworpen tegen de negatieve en angstige gevoelens waar hij lang mee geworsteld heeft. “Dankzij deze boeken zijn veel dingen op hun plaats gevallen”, zegt Peter. “Pijn en verdriet hebben plaatsgemaakt voor vertrouwen en een gevoel van geborgenheid.” |